BEGRIJPEND LEZEN IN STRATEGISCH EN INTERACTIEF TAALONDERWIJS

Het begrip wordt geduid door het presenteren van de definitie uit de kennisbasis (uitleggen), door het aanreiken van ondersteunende theorie (uitbreiden), door het bieden van visualisatie in de vorm van film- of illustratiemateriaal (uitbeelden) en door het geven van praktijkvoorbeelden waaruit de toepassing van het begrip blijkt (uitproberen).

Het begrip

UITLEGGEN WAT?

UITBREIDEN WAT IN DE THEORIE?

UITBEELDEN WAT OP BEELD?

UITPROBEREN WAT IN DE PRAKTIJK?

GERELATEERDE BEGRIPPEN

Omschrijving De startbekwame leerkracht onderbouwt de plaats en uitwerking van begrijpend lezen binnen de opvatting van strategisch en interactief taalonderwijs. Toelichting Tot een jaar of tien geleden besteedden leraren en leesmethoden weinig aandacht aan instructie van leesstrategieën. Leraren waren vooral gericht op de juiste antwoorden op vragen (het product) en te weinig op de processen (leesstrategieën) die tot goede antwoorden leiden. Stilzwijgend gingen ze ervan uit dat leerlingen al doende leren lezen, dat ze door vragen te beantwoorden vanzelf ontdekken hoe ze teksten moeten aanpakken. Met name zwakke en gemiddelde leerlingen wisten eigenlijk niet precies wat ze moesten doen. Het idee van procesgericht of strategisch leesonderwijs werd geboren: onderwijs waarbij leerlingen strategieën, tactieken of manieren leren om teksten op een adequate wijze aan te pakken en er actief en constructief mee om te gaan. Uit recent onderzoek blijkt dat onderwijs in deze strategieën succes heeft en de vaardigheid van leerlingen in begrijpend lezen vergroot. Vorm van taalonderwijs, geïntroduceerd door het Expertisecentrum Nederlands met als uitgangspunten: sociaal leren, betekenisvol leren en strategisch leren. Het leren van taal wordt opgevat als een sociaal leerproces. Het leren vindt plaats in contexten die voor leerlingen belangrijk zijn en leerlingen verwerven strategieën waarmee ze taalproblemen op een efficiënte manier kunnen oplossen. Deze opvatting stoelt op het strategisch leesonderwijs, maar gaat een stap verder: de opdrachten worden geplaatst in een betekenisvolle context en passen bij de belevingswereld van leerlingen en in een sociale context waarin leerlingen veel samenwerken. Aanbevolen wordt om teksten te gebruiken van de zaakvakken en uit het dagelijks leven. Behalve het directe instructiemodel presenteert het Expertisecentrum twee benaderingen van het strategisch onderwijs waarvan de effecten in de praktijk zijn onderzocht: Elkaar onderwijzenIn een kleine groep discussiëren leerlingen samen met hun leraar over de betekenis van (delen van) de tekst. Om beurten hebben ze de leiding: de ene keer leidt de startbekwame leerkracht het gesprek, de andere keer één van de leerlingen. Tijdens het gesprek leren de leerlingen vier leesstrategieën uitvoeren: vragen stellen; woorden of zinnen verduidelijken; samenvatten en voorspellen. Deze strategieën bevorderen het tekstbegrip en geven de lezer tevens de mogelijkheid om dat begrip te controleren en te bewaken. Probleemgestuurd lezenLeerlingen lezen authentieke teksten in natuurlijke en levensechte situaties, waarin het leren van leesstrategieën een middel is om een ander doel te bereiken. Leerlingen willen bijvoorbeeld meer weten over een bepaald onderwerp (vliegeren) of willen iets maken (een vlieger). Probleemgestuurd lezen begint met het inzetten van een anker waardoor leerlingen emotioneel bij een bepaald onderwerp betrokken raken: een spannend verhaal, film, excursie, nieuwsitem, enzovoort. Wanneer het probleem is vastgesteld, verdiepen de leerlingen zich daarin in onderzoeksgroepen, door teksten te lezen die de leerkracht en leerlingen aanreiken. De motivatie van de leerlingen staat centraal. Ook is sprake van integratie van vakken of leergebieden. Leerlingen moeten niet alleen teksten zoeken, selecteren en verwerken, maar ook zelf teksten schrijven, reviseren en mondeling presenteren. Doordat leerlingen met elkaar samenwerken, wordt ook de ontwikkeling van sociale vaardigheden bevorderd.

Binnenkort vind je hier artikelen en verwijzingen naar (hand)boeken en internetsites die je kunt gebruiken om het begrip nader te duiden.

Binnenkort vind je hier filmpjes of illustraties die je kunt gebruiken om het begrip te visualiseren.

Binnenkort vind je hier voorbeelden uit de onderwijspraktijk (lesvoorbeelden, checklists, kijkwijzers) om te zien hoe het begrip toepassing kent.

Binnenkort vind je hier de begrippen uit de kennisbasis die aan dit begrip zijn gerelateerd.